ताप्लेजुङ जिल्लास्थित पूर्वी नेपालसहित पूर्वोत्तर भारतमासमेत प्रख्यात पवित्र पाथिभरा (मुक्कुमलुङ, मुक्तिबुङ) धाममा केवलकार निर्माण गर्ने चर्चा भएको निकै भयो । केवलकार लागि ५९ रोपनी १५ आना जग्गा सात लाख बीस हजारमा किनेर २९ करोड पचासी लाखमा केवलकार कम्पनीलाई बेचेको कुरा पनि सामाजिक संजालमा छताछुल्ल भएको छ । के यो सत्य हो ?

यदि होइन भने खण्डन किन आएन ? दोस्रो कुरा केही जग्गा यसका लागि सरकारी वन सट्टाभर्ना दिने शर्तमा लिएको र सट्टाभर्ना दिन तापेथोकको भीर खरिद गरिएको भन्ने पनि सुनिन्छ । यो सत्य हो कि असत्य ? खुलस्त जानकारी पहिले आउदा राम्रो हो । भारतमा किन केबलकार छैन ? अब कुरा गरौं पवित्र धार्मिकस्थलहरुमा केवल कार निर्माणको । हिन्दूहरुका आस्थाका धरोहर केदारनाथ, परशुरामलगायत धेरै पवित्र धार्मिकस्थलहरु भारतका विकट टाकुराहरुमा छन् । तपाईं हामीले देखे, सुनेकै कुरा हो कि केदारनाथमा जाने असक्त तीर्थयात्रीहरुलाई 'तामदाङ'मा बोकेर लगिन्छ, ल्याइन्छ । यो काममा असंख्य नेपाली मजदूरहरु खट्दै आएका छन् । वर्षेनी यहाँको हिमपात, हिमपहिरोमा उनीहरुले ज्यान पनि गुमाएका छन् । तर त्यहाँ केवल कार निर्माण गरिएन, किन ? के भारत गरीब कंगाल भएर हो ?या त्यहाँ नेपालमा जस्तो अनेक थरीका माफिया नभए र ? कि त्यहाँ धर्मालम्बीप्रतिको सेवाभाव नभएर हो ? होइन, पुरातात्विक महत्वलाई यथावत कायम गर्नका लागि हो । 

त्यसबाट स्पष्ट हुन्छ कि पवित्र धामहरुमा यस्ता आधुनिक सुविधाहरु निर्माण गरिनु अनुचित रहेछ । पाथिभरामा केवलकार निर्माणको हतारो तीर्थयात्रीप्रतिको सद्भावले हो या अन्य केही ? यो योजना कार्यान्वयन नहुँदै बेथिति भएको कुरा त छताछुल्ल भइसकेको छ । यसबारे पहिले स्पष्ट गरिँदा राम्रो हुन्छ । पाथिभराको सवालमा अर्को पनि कुरा छ । यसको नाम र स्वामित्व या पहिचानका बारेमा पनि विवाद छ भन्ने सुन्छु । यदि कुरा सत्य हो भने पहिले त्यो विवाद सुल्झाउनु बुद्धिमानी हुन्छ । दलनमलन गरेर मात्र समस्याको समाधन हुँदैन र कसैले मान्देन पनि । ढुङ्गो झुण्ड्याउ सबैको चित्त बुझाए कुनै पनि समस्याको समाधान नहुने भन्ने हुँदैन । यस जिल्लाका हामी सबै अबगत नै छौं कि विवाद परेको ठाउँमा पहिले पहिले ढुङ्गो झुण्ड्याइन्थ्यो र समस्याको समाधान नभएसम्म त्यो ढुङ्गो हटाइदैनथ्यो । यसलाई “थारो” (विवादको संकेत) झुण्ड्याएको भनिन्थ्यो । यो काम अमाली सुब्बाले गर्थे, गराउथे । कसैका पशुले कसैको बाली खाएमा पनि अर्मल (हानी नोक्सानी) नतिराएसम्म बाली खाएको जग्गामा झुण्ड्याएको ढुङ्गो हटाइदैनथ्यो । अर्मल तिरेपछि पञ्चभलाद्मीले त्यो हटाइदिन्थे । आजकल अदालतले त्यस्तो काम 'हाललाई नगर्नु नगराउनु' भन्ने आदेश गरेजस्तो थ्यो त्यो प्रथा । ताप्लेजुङका अहिले अमाली सुब्बा भनेका को हुन् मैले भनिरहनु पर्दैन ।