काठमाडौं । डच सरकारले औपनिवेशिक कालमा ६० करोड अमेरिकी लुटेको खुलासा गरिएको छ । नेदरल्याण्डको हाउस अफ ओरेन्जले सन् १६७५देखि १७७०सम्म ३० लाख गिल्डर, तदनुसार ६० करोड अमेरिकी डलर वा ५४ करोड ७० लाख युरो बराबर लुटेको हिसाब सरकारद्वारा गठित आयोगले निकालेको छ । यो अध्ययन औपनिवेशिक राज्य र त्यहाँको दासत्वको अध्ययन गरी निकालिएको हो । डच सरकार र सम्बन्धित संस्थाहरूको संयोजनमा भएको यो अध्ययन दासत्व र यसको पछिको भूमिका अध्ययन गर्ने प्रयासको रूपमा गरिएको हो । देशले पनि लुटिएका कलाकृति फिर्ता गर्न खोजिरहेको छ । देशले १८६३मा दासत्व समाप्त गरेको थियो । तर आर्थिक र सांस्कृतिक उपलब्धिहरूको शिखर जबरजस्ती मजदुरहरूको पीठमा उभिएर पूरा भएको कतिपयको भनाइ रहेको छ । राजा विलेम–अलेक्जेन्डरले जुलाई १ मा देशले दासत्व समाप्त गरेको एकसय पचासौँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा सार्वजनिक रूपमा माफी माग्ने अपेक्षा गरिएको छ । प्रधानमन्त्री प्रधानमन्त्री मार्क रुटेले अढाईसय वर्षसम्म देशले दास व्यापारमा संलग्न रहेकोले गत डिसेम्बरमा माफी मागेका थिए । उनले त्यसलाई मानवता विरुद्धको अपराध भनेका थिए । तर केही अधिकारवादीहरूले यो पर्याप्त नभएको भन्दै सम्राटले माफी माग्नुपर्ने तर्क अघि सारेका थिए । अमेरिकामा अश्वेत व्यक्ति जर्ज फ्लोयडको प्रहरी हिरासतमा मृत्यु भएपछि विश्वव्यापी रूपमा जातीय आत्म–परीक्षण, विरोध र अपराधिकरणको लहर सुरु भएपछि नेदरल्यान्ड्सले आफ्नो औपनिवेशिक इतिहासलाई सन् २०२०मा अनुसन्धान गर्न राष्ट्रिय सल्लाहकार प्यानलको स्थापना ग¥यो। डच औपनिवेशिक साम्राज्यले अहिले भर्जिन टापुहरू, ब्राजिल, मौरिसस, सुरिनाम, सिलोन र धेरै इन्डोनेसियाली टापुहरू समावेश गरेको थियो। डच ईस्ट इण्डिया कम्पनी द्वारा प्रशासित तिनीहरूको धेरै एसियाली क्षेत्र, पोर्तुगालीहरूबाट कब्जा गरिएको थियो जसले यस क्षेत्रलाई पहिले उपनिवेश बनाएका थिए। नेदरल्यान्ड्स एक पटक उत्पीडित जनसंख्या विरुद्ध आफ्नो विगतका पापहरूको लागि प्रायश्चित गर्ने सम्भावनाको खोजी गर्ने एक मात्र पूर्व औपनिवेशिक शक्ति होइन । जमैकाको सरकारले गत महिना घोषणा ग¥यो कि यसले बेलायती राजतन्त्रसँगको शताब्दीयौं पुरानो सम्बन्धलाई सम्भावित रूपमा तोड्न सक्ने विधेयक ल्याउनेछ । जसले १६५५ मा टापुलाई उपनिवेशको रूपमा दाबी ग¥यो र यसलाई १९६२मा नाममात्रको स्वतन्त्रता दिएको थियो। भर्खरको सर्वेक्षणले पत्ता लगायो कि बहुमत ब्रिटिश कमनवेल्थ राष्ट्रहरूको लगभग आधा जनसंख्या गणतन्त्र बन्ने थियो । अमेरिकामा, न्युयोर्क अफ्रिकाबाट आयात गरिएका काला दासहरूको सन्तानका लागि आर्थिक क्षतिपूर्तिको छानबिन गर्न आयोग स्थापना गर्ने दिशामा पहिलो कदम चाल्ने दोस्रो राज्य बनेको छ।