कसरी बाँच्छ एमाले ?

भवानी बराल ९ असार २०७८, बुधबार ११:२२

नेकपा (नेकपा)को मृत्यु :

नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनका दुई धार नेकपा माओवादी केन्द्र र नेकपा एमाले ०७४ जेठ ३ गते तामझामसहीत एकीकरण हुँदै थियो । माक्र्सवादी–लेनिनवादी र माओवादी धारसमेत एक ठाउँमा आएपछि मूलधार बन्ने महत्वाकांक्षा पलाउनु स्वभाविकै हुने नै भयो । पार्टीको नाम नै मूलधार जस्तो देखाउन ‘नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी’मात्र राख्ने निर्णय गरे । तर यसअघिनै कुनै फुर्को नजोडिएको नेकपा नामको पार्टी निर्वाचन आयोग मै दर्ता थियो । कसोकसो बीचमा धर्को र कोष्ठ भित्र थप नेकपा नाममा नेकपा (नेकपा) दर्ता भयो । तर कालान्तरमा यो नाम नै अर्घेलो हुन पुग्यो । सर्बोच्च अदालतका विवादास्पद न्यायधिसले यसैमा टेकेर गत फागुन २३ गते नेकपाको विभाजनको मार्ग प्रशस्त गरिदिए ।

कसोकसो बीचमा धर्को र कोष्ठ भित्र थप नेकपा नाममा नेकपा (नेकपा) दर्ता भयो । तर कालान्तरमा यो नाम नै अर्घेलो हुन पुग्यो । सर्बोच्च अदालतका विवादास्पद न्यायधिसले यसैमा टेकेर गत फागुन २३ गते नेकपाको विभाजनको मार्ग प्रशस्त गरिदिए ।

दुई समूहको गठबन्धनले नै संसदीय निर्वाचनमा करिव दुई तिहाइ नजिकको बहुमत सिद्ध गरेकै थियो । यस्तो बेलामा दम्भ, महत्वाकांक्षा आउने नै हो । खरबारीमा आगो नलागुन्जेल खरको फुर्ती त्यस्तै हुन्छ । जब खरबारीमा आगो लाग्छ त्यतिखेर मात्रै थाहा हुन्छ डढेलो कस्तो हुन्छ । यता देशभर नेकपा (नेकपा) गठनको दीपावली हुँदै थियो । उता नेकपाका नेता घनश्याम भुसाल चैं ‘कसरी बाँच्छ कम्युनिस्ट पार्टी ?’ शिर्षकमा आलोचनात्मक लेख छपाउन व्यस्त थिए । त्यो लेखमा उनले युनानी पौराणिक कथा नार्सिसस् र फिनिक्सको उदाहरण सम्झाउँदै फिनिक्सको बाटो नतताए कम्युनिस्ट पार्टी मर्छ भन्ने विचार व्यक्त गर्दै रहे ।

नेकपा (नेकपा) ले फिनिक्सको बाटो जाने की नार्सिससलाई गुरु मान्ने टुंगोमा नपुग्दै डबल नेकपालाई अदालतका दुई न्यायधिसले सिध्याइदिए । नेपालको इतिहासमा कम्युनिस्ट पार्टी मरेको/मारिएको सायद यो पहिलो घटना हो । कुनै शस्त्र बेगर एउटा नादान फैसलाले कम्युनिस्ट पार्टीको मरण सम्भव भएको घटनाले डबल नेकपाको गठन कति कमजोर धरातलमा एक भएको रहेछ भन्ने सन्देश पनि प्रभाव गरेको छ । यसअघि केशरजंग रायामाझी र कृष्णराज बर्माले आफु मातहत रहेको कम्युनिस्ट पार्टी विघटनमात्र गरेका थिए । बाँकी कम्युनिस्ट पार्टीहरु एकीकरणमा गएका थिए । सर्बोच्चको फैसलाले नेकपा (माओवादी केन्द्र)लाई धरमर बनायो एमालेलाई बेटुङगे बनाइदियो ।

नार्सिसस र इको :

नार्सिसस् र फिनिक्सको कथा हालेर भुसालले डबल नेकपाको यात्रा फिनिक्सको बाटो नसमाते नबाँच्ने कथा हालेका थिए । तर, त्यो बाटो तय नहुँदै नेकपाको मृत्यु भयो । यहाँनेर एमाले यतिखेर त्यही नार्सिसस् र इकोको कथाको नियति भोग्न अभिशप्त भएको छ । युनानी पौराणिक कथा अनुसार इकोले राखेको प्रेम प्रस्तावलाई नार्सिसस्ले खारेज गरिदिन्छन् । इकोले पनि उनलाई आफुजस्तै एकहोरो प्रेममा परेर सिद्धिने श्राप दिन्छिन । यसरी दुबैको प्रेम टुट्छ । एकदिन नार्सिसस् खोलाको किनारमा तिर्खा मेट्न पुगेका हुन्छन । त्यहाँ उनले आफ्नो अनुहार देख्छन । श्राप अनुसार त्यहीँ आफ्नो अनुहारको प्रेममा फस्न पुग्छन । अनुहार हेरे मन्त्रमुग्ध हुन्छन । पानी पिउन समेत विर्सन्छन् र उनको त्यहीँ मृत्यु हुन्छ ।

खनाल–नेपाल समूहको पार्टी मिलनको एकहोरो प्रस्तावलाई ओलीले नार्सिसस्ले झैं यसरीनै ठुकुराई रहेका छन् । ओली यतिखेर मार्सिसस्को भूमिका गरिरहेका छन् । खनाल–नेपालहरु इको जसरी नै ओलीसंग निशर्त प्रेम प्रस्ताव गरिरहेका छन् । यस्तो दिन नआओस जुन दिन मार्सिसस् र इकोको जस्तै इहलीला समाप्त नहोस् । त्यतिबेला एमाले पार्टीको बाँच्ने आधार समाप्त हुन्छ । एमालेको यात्रा भने त्यतैतिर लम्केको छ ।